Hoàn cảnh sáng tác bài “Không” (Nguyễn Ánh 9) – Nỗi day dứt về mối tình đầu khó quên…

 

Cách đây tròn nửa thế kỷ, cuộc đời nghệ sĩ của Nguyễn Ánh 9 tưởng chừng như dừng lại ở vai trò một nhạc công cho các phòng trà khắp Sài Gòn để đệm đàn cho các ca sĩ hát, chứ không phải là một nhạc sĩ đã sáng tác ra nhiều ca khúc bất tử như chúng ta đã biết.

Nhưng điều đó đã thay đổi trong chuyến đi Nhật vào tháng 8 năm 1970, cùng với ca sĩ Khánh Ly biểu diễn tại hội chợ Osaka (Nhật). Năm đó ca sĩ Khánh Ly được phía Nhật mời sang biển diễn trong khuôn khổ hội chợ văn hóa tại Osaka, và Nguyễn Ánh 9 đi cùng với vai trò là nhạc công.

Nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 kể lại rằng sau buổi diễn, khi cùng với Khánh Ly đứng chờ thang máy lên phòng khách sạn, thấy người bạn mình mang vẻ mặt buồn buồn, Khánh Ly lên tiếng chọc ghẹo: “Còn thương nó không bạn?”

Sẵn cây đàn guitar trên tay, Nguyễn Ánh 9 gảy lên vài nốt nhạc rồi ngẫu hứng cất tiếng hát: “Không! Không! Tôi không còn, tôi không còn yêu em nữa…”.

 

“Nó” mà Khánh Ly nhắc tới là mối tình đầu của Nguyễn Ánh 9, vào năm ông mới 18 tuổi khi còn ở Đà Lạt. Đến năm 1970, khi sáng tác bài “Không”, ông đã 30 tuổi, lấy vợ được 5 năm, nhưng có lẽ còn day dứt nhớ về mối tình xưa, ông vẫn thường tâm sự với Khánh Ly, nên cho cô mới buông lời chọc ghẹo như đã nói đến ở trên.

Xong đợt công tác ở Nhật lần đó, khi trở về Việt Nam, Khánh Ly đề nghị Nguyễn Ánh 9 viết tiếp để thành 1 ca khúc hoàn chỉnh. Trước lời khuyên đó, ông đã hoàn tất tác phẩm đầu tiên của mình trong một thời gian ngắn.

Lúc đầu ông lấy tựa đề bài hát là “Không, Không… Tôi Không Còn Yêu Em Nữa”, với cảm hứng là từ một ca khúc của Christopher mang tên “Non, Non, Je ne t’aime plus”. Về sau, Nguyễn Ánh 9 cắt gọn tất cả, tựa đề chỉ còn lại một chữ “KHÔNG” duy nhất.

Ca khúc “Không” được Khánh Ly thu lần đầu trong đĩa nhựa của dĩa nhạc Tình Ca Quê Hương. Bài hát này cũng đã trở thành một trong những nhạc phẩm gắn liền với cuộc đời ca hát của Elvis Phương sau đó.

 
Dĩa nhựa có ca khúc “Không” lần đầu được thu âm qua tiếng hát Khánh Ly

Chuyện tình không thành với người con gái “không còn yêu em nữa” được nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 nhạc sĩ giữ mãi trong lòng, ngay cả sau khi đã lấy vợ, ông không vẫn không nguôi nhớ về tình đầu.

Ông từng thổ lộ về cuộc tình này trên báo Người Lao Động vào năm 2010 như sau:

“18 tuổi, tôi gặp mối tình đầu. Hai người tình thơ trẻ bị cuốn vào niềm đam mê choáng váng và mãnh liệt. Nhưng dường như là số phận, những mối tình quá đẹp, thường khó vẹn toàn. Gia đình cô gái không đồng ý cho con mình yêu anh nhạc sĩ nghèo, sống lang bạt kỳ hồ. Ngăn không được lòng đôi trẻ, cha mẹ cô dùng kế ly gián, gây nghi ngờ hờn giận cho hai người. Để cách ly, cô ấy bị bố mẹ bắt sang Pháp sống, hòng ngăn cản mối tình “rồ dại” với chàng nhạc sĩ…

Năm 1965, tôi lập gia đình và tin tưởng những giông bão của mối tình đầu sẽ ngủ yên. Tôi chăm chút một cách đầy trách nhiệm và hết mực cho vợ con, nhưng tôi không giấu được lòng mình.”

Cũng trên tờ báo này, nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 cho biết ông tình cờ gặp lại tình xưa vào năm 1974, khi cô về lại Sài Gòn thăm gia đình. Cô gái năm xưa không lấy chồng, vẫn một lòng yêu ông, dù 16 năm đã trôi qua.

Nguyễn Ánh 9 cho biết hầu hết những tình khúc buồn sau này của ông đều bắt nguồn từ dư âm của mối tình xót xa năm 18 tuổi. Dường như đó là định mệnh, vì nếu họ kết được thành đôi, thì chắc gì Nguyễn Ánh 9 đã trở thành một nhạc sĩ, ông sẽ không thể sáng tác bài “Không” và nhiều ca khúc khác để thổn thức về cuộc tình không trọn vẹn kia.

Người vợ của nhạc sĩ biết rõ chồng mình vẫn còn day dứt tình cũ, nhưng vẫn không trách hờn gì mà vẫn nhẫn nại, bao dung. Nguyễn Ánh 9 kể:

“Gần 40 năm kết tóc xe tơ với tôi, bà chưa từng dằn vặt chồng, luôn câm lặng chịu đựng và chỉ nén khóc khi một mình ngồi nghe lại những bản tình ca tôi viết. Vợ tôi là một phụ nữ dịu hiền và nhân hậu, có thể nói chẳng phụ nữ nào đủ vị tha và hy sinh cho chồng mình như bà xã tôi. Tôi mắc nợ trọn kiếp với người bạn đời, bởi tình yêu đã vĩnh viễn câm lặng, trái tim tôi không còn cảm xúc với người con gái khác, sau mối tình đầu.”

Mời các bạn nghe lại bài hát Không, gắn liền với giọng hát Elvis Phương từ trước năm 75 sau đây:

Không! Không!
Tôi không còn yêu em nữa
Không! Không!
Tôi không còn yêu em nữa

Không! Không!
Tôi không còn yêu em nữa
Em ơi…

Tình đời thay trắng đổi đen
Tình đời còn lắm bon chen
Tình đời còn lắm đam mê
Nên tình còn lắm ê chề

Tình mình có nghĩa gì đâu 
Tình mình đã lắm thương đau

"Không” đã vượt ra khỏi biên giới Việt Nam và được đón nhận nồng nhiệt tại thị trường nhạc Hoa và nhạc Nhật. Thập niên 1970, diva nổi tiếng người Đài Loan là Đặng Lệ Quân đã hát bài “Không” với cả lời Hoa và lời Nhật và chinh phục được khán giả. Mời các bạn nghe bên dưới:


Click để nghe Đặng Lệ Quân hát “Không”

Đông Kha (nhacxua.vn)