Ca khúc Ta Thấy Gì Đêm Nay (Ca khúc Da Vàng – Trịnh Công Sơn), được một cô gái tóc xù tên Hoàng Trang ca, đang gây bão trên mạng mấy hôm nay. Có nhiều tranh cãi khen chê và cả phủ nhận giọng ca của Hoàng Trang, đặc biệt khi người ta so sánh Trang với cô Khánh Ly. Có vài điều tôi muốn nói khi nghe cô hát.
– Đầu tiên, giọng ca của Hoàng Trang hay, lạ tai (trong thời đại, thời điểm này), cảm xúc đẹp. Điều đó không thể phủ nhận. Bởi nếu không thấy hay, người ta đã không share và bất ngờ vì giọng ca đó, dù ca khúc Da Vàng khá xa lạ với đông đảo giới trẻ và chỉ những người mê nhạc xưa, nhạc thu âm trước 1975 mới quan tâm tìm hiểu.
– Không nên và cũng không thể so sánh giọng Hoàng Trang với cô Khánh Ly (Dù cô Khánh Ly có comment khen Trang ca hay). Họ cách nhau vài thế hệ, lớn lên trong chiến tranh và hòa bình nên tâm thế, văn hóa và cảm xúc hình thành nên cái hồn giọng ca cũng sẽ khác nhau. Hát nhạc phản chiến của ông Trịnh Công Sơn được như Hoàng Trang là rất giỏi và đáng trân trọng.
– Giọng cô Khánh Ly mang âm hưởng sự tàn khốc lạnh lùng của chiến tranh, nếu cô ca nhạc phản chiến hay nhạc mang nội dung chiến tranh nói chung, nói không quá có thể coi đó là giọng ca Góa phụ của chiến tranh. Có người nói giọng ca trầm nhưng lanh lảnh của cô Khánh Ly còn có cả vị nhừa nhựa của ma túy, của vũ trường buồn bã và phận người điêu linh. Những điều này, Hoàng Trang không thể có, dù nghe cách cô hát có thể nhận ra Hoàng Trang ảnh hưởng cách hát “thẳng – mộc” của cô Khánh Ly rất nhiều. Nhưng, dù không so sánh được, giọng của Hoàng Trang vẫn rất quý.
– Chất giọng đặc biệt của những người hợp với dòng nhạc Du Ca – Hiện Sinh không nhiều, đặc biệt trong bối cảnh thời 4.0, dòng nhạc này coi như chỉ là hoài niệm và cũng không có môi trường để nảy sinh ra những thế hệ mới. Ví dụ ở người trẻ, Lê Cát Trọng Lý đã gần như đơn độc đi tiếp trong thể loại du ca ở phạm vi “người sáng tác – đàn – hát” tác phẩm của mình. Hoàng Trang là một giọng Du Ca, điều này là chắc chắn, vừa là trời cho vừa là những ám ảnh cá nhân về dòng nhạc ưa thích, cộng với tính cách con người, nên Hoàng Trang ca hợp.
– Chất giọng du ca của Hoàng Trang hồn nhiên như cây cỏ, lanh lảnh như gió thổi trên thảo nguyên tự do và len lỏi vào cả những phố thị ồn ã, xô bồ – bởi người phố thị luôn thiếu thốn thứ cảm xúc đó. Lạ lẫm, trong trẻo, bi kịch, Trang như cô gái di gan thời 4.0 đi gieo rắc nỗi cô đơn lạc thời của những tình khúc phản chiến quá vãng, anh em tương tàn trong chiến cuộc Việt Nam. Cô chỉ có chung một điều với cô Khánh Ly đó là cách xử lý giọng “thẳng” không cầu kỳ kĩ thuật, nhưng lại chinh phục được những cao độ rất khó.
– Vì sao nghe Hoàng Trang ca Ta Thấy Gì Đêm Nay lại thấy giật mình, nổi gai ốc, rờn rợn. Quá nửa là do hồn vía và nội dung của tác phẩm Da Vàng của ông Trịnh. Đặc trưng của nó chính là cái cảm giác rờn rợn, trăn trở, buốt lạnh bởi nội dung chiến tranh, tang tóc, kêu gọi hòa bình, lên án anh em một nhà giết nhau: “Lật xác kẻ thù thấy mặt người Việt Nam”, “Đường anh em sao đi hoài không tới, đường văn minh xương cao cùng với núi”, “Gia tài của mẹ để lại cho con, gia tài của mẹ một núi đầy mồ”… Đó như một lời nguyền, một tiếng vọng ám ảnh cả hai bờ chiến cuộc Nam Bắc và vẫn còn vang vọng đến hôm nay. Vì ca khúc Da Vàng, ông Trịnh được ví như Bob Dylan Việt Nam, được trao giải vì hòa bình…
Ca khúc Da Vàng độc đáo và đặc biệt, dù nhiều người không thích ông Trịnh bởi quan điểm chính trị “đi giữa hai làn đạn, hai phe đều không tiếp nhận”. Chính bởi cái sức mạnh khó lí giải đó mà những người trẻ sau này dù không đi qua chiến tranh, vẫn gai người và si mê những ca khúc phản chiến-du ca của ông Trịnh. Trịnh Công Sơn từng nói từ khi còn trẻ ông đã luôn ám ảnh bởi cái chết nên âm nhạc của ông mang sự mất mát của những số phận con người. Sự tang tóc và nhân văn của ca khúc Da Vàng chỉ nảy sinh ở thời chiến và ở hoàn cảnh đặc thù của chiến tranh Việt Nam, đó là anh em một nhà cầm súng chiến đấu với nhau, điều đó rất bi thảm cho thân phận người Việt.
– Tất nhiên, vẫn phải khẳng định, Hoàng Trang ca hay nhạc Da Vàng là rất hiếm có và đáng quý. Hãy để cô hồn nhiên Du ca tiếp, trân trọng và không nên khen thái quá hoặc chê bai so sánh. Cùng với Giang Trang, Hoàng Trang là một ca sỹ thế hệ sau này hát nhạc Trịnh rất chất.
– Chưa thể nói quá nhiều điều về giọng ca Hoàng Trang sẽ hát những nhạc khác có hay như nhạc phản chiến của Trịnh Công Sơn hay không. Đến lúc này, tôi chỉ khẳng định cô hát hay những tác phẩm Da Vàng của ông Trịnh. Còn ở mảng tình khúc như Diễm Xưa, Hạ Trắng, Biển Nhớ… có hay và làm vừa lòng tất cả hay không thì lại là vấn đề khác, bởi tác phẩm của ông Trịnh cũng khá đa dạng. Không phải hát nhạc phản chiến hay thì hát nhạc tình hay. Cũng như nhạc của ông Phạm Duy từ tình khúc, dân ca, trường ca, du ca, bé ca, bình ca, tục ca… rất đa dạng, hát hay được vài thể loại trong đó đã là giỏi.
– Do đó, theo thời gian và trải nghiệm, Hoàng Trang sẽ ca hay và tốt một số tác phẩm của ông Trịnh Công Sơn chứ không phải tất cả. Cô cũng sẽ ca tốt một số tác phẩm du ca của nhiều nhạc sỹ khác nhưng không phải tất cả. Nhưng con đường âm nhạc và đời sống cô sẽ đi sẽ rất thú vị. Tôi cũng mong chờ cô khai phá những khía cạnh khác của tân nhạc Việt Nam.
Hoàng Trang hát Diễm Xưa bên mộ nhạc sĩ Trịnh Công Sơn năm 2019
– Những người du ca hợp không gian ca hát bình dị, dân giã như cà phê, sân trường đại học, sân khấu nhỏ ngoài trời… thường không hợp với tính showbiz, sân khấu dàn dựng hoành tráng. Nếu một lúc nào đó họ nổi rần rần như ngôi sao showbiz, họ phần lớn sẽ không hát hay thể loại du ca nữa, bởi dòng nhạc này như một tôn giáo, nó cần tín đồ chung thủy với nó bởi cách sống và tâm thế ca. Do vậy, tôi chỉ mong thấy cô giao lưu vui vẻ với guitar trên truyền hình chứ không phải đi thi gameshow.
– Tôi không thể nói nhiều hơn về Du Ca, đặc biệt là Du ca tại Việt Nam bởi nó rất rộng lớn, một bài viết sẽ không đủ mà cần một cuốn sách riêng về đề tài này. Đại khái Du ca ra đời lúc người dân đòi hỏi một nền văn nghệ sống động, thức tỉnh và mới lạ. Trong thể loại du ca có những thể loại âm nhạc: Thanh niên ca, Thiếu nhi ca, Sinh hoạt ca, Nhận thức ca, Sử ca, Dân ca, những bài hát ca ngợi tình yêu con người và thân phận quê hương (nhạc phản chiến). Nhiều bài hát của Du Ca rất nổi tiếng như Việt Nam, Việt Nam của Phạm Duy, Xin Chọn Nơi Này Làm Quê Hương – Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ của Nguyễn Đức Quang. Đứa Học Trò Trở Về – Vắt Tay Lên Trán của Nguyễn Quyết Thắng; Dìu Nhau của Trần Tú…
Tác giả: Nhà báo – nhạc sĩ THIÊN CA